تعاملات جدید پکن-تلاویو

به گزارش برهان خبر به نقل از المانیتور از زمان عملیات ۷ اکتبر مبارزسن حماس که منجر به درگیری‌ها و تلفات شدیدی شده، روابط اسرائیل و چین به نظر می‌رسد از مسیر اصلی خود خارج شده است.

طی دو دهه گذشته، جمهوری خلق چین (PRC) تا حد زیادی توانسته بود روابط خود با اسرائیل و فلسطینی‌ها را به طور جداگانه مدیریت کند. با وجود حمایت سیاسی مستمر از فلسطینی‌ها، چین روابط اقتصادی قوی با اسرائیل برقرار کرده و به سومین شریک تجاری بزرگ این رژیم تبدیل شده است.

چین بیش از ۱۶ میلیارد دلار در پروژه‌های فناوری و زیرساختی اسرائیل سرمایه‌گذاری کرد. حتی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، زمانی روابط دو طرف را "ازدواجی در بهشت" توصیف کرده بود.

اما در اواخر ماه مه، نیتزان هوروویتز، وزیر بهداشت سابق اسرائیل، در مورد سیاست چین در اسرائیل به حاضران گفت: "کل توازن رابطه بین دو کشور [اسرائیل و چین] تغییر کرده است." یک روز بعد، پروفسور فن هونگدا از موسسه مطالعات خاورمیانه دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای مقاله‌ای نوشت با عنوان: "روابط اسرائیل و چین: گرفتار در یک چرخه نزولی"

به نظر می‌رسد هوروویتز و فن توافق دارند که پیام‌رسانی و رفتار چین در مورد جنگ اسرائیل و حماس این تغییر در روابط چین و اسرائیل را کاتالیز کرده است. فن معتقد است که بیانیه وزارت خارجه چین در ۸ اکتبر زمینه شکاف جدید را فراهم آورد.

چین در این بیانیه از دو طرف درگیر خواست که خویشتنداری کنند و بلافاصله به خشونت‌ها پایان دهند. این بیانیه در عین حال از راه‌حل دو دولت حمایت کرد. بدین ترتیب رفتار جدید چین شوک و ناامیدی را در سراسر جامعه اسرائیل برانگیخت. چین در واقع برخلاف آمریکا و اروپا به طور واضح حماس را محکوم نکرد. در همین حال، اسرائیلی‌ها تأکید چین بر آتش‌بس فوری را به عنوان نفی این رژیم در حق دفاع از خود تعبیر کرد.

هرچند که چین تحت فشار آمریکا بعدا بیانیه خود را اصلاح کرد، اما به قول پروفسور فن این بیانیه دیگر کار خود را کرده بود.

چین حتی اخیرا لحن خود را تشدید کرده است. وانگ یی بعداً اقدامات اسرائیل را "فراتر از دفاع از خود" توصیف کرد و از اسرائیل خواست "تنبیه جمعی مردم غزه" را متوقف کند، در حالی که یک مقام چینی دیگر در دادگاه بین‌المللی دادگستری در لاهه از "مبارزه مسلحانه" فلسطینی‌ها حمایت کرد.

فعالیت‌های ضدیهودی گسترده در رسانه‌های اجتماعی چین، گزارش‌هایی که ادعا شده نهادهای چینی در حال تأمین مالی جنبش‌های طرفدار فلسطینی و ضد آمریکایی هستند و کشف سلاح‌های چینی در غزه، باعث کاهش بیشتر محبوبیت چینی‌ها در اسرائیل شد. اسرائیلی‌ها به ویژه از حمایت قوی چین از دشمن اسرائیل، ایران، نگران شده‌اند.

چین حملات هوایی اسرائیل به ساختمان مجاور سفارت ایران در دمشق را محکوم کرد. حمله‌ای که منجر به کشته شدن فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران شد. همچنین، پس از حمله بی‌سابقه‌ای موشکی ایران به خاک اسرائیل، وانگ یی، وزیر امور خارجه چین از تهران، به خاطر "مدیریت خوب وضعیت ... در حالی که حاکمیت و کرامت خود را حفظ کرده است" قدردانی کرد.

با وجود این اتفاقات، اسرائیلی‌ها هنوز با اختلافات مربوط به ماهیت رابطه‌شان با چین دست و پنجه نرم می‌کنند. افرایم هالوی، رئیس سابق موساد، از اسرائیلی‌ها خواسته است که واقع‌بین باشند. به

گفته هالوی، چینی‌ها در اظهار نظر درباره جنگ "محتاط‌تر از چیزی هستند که بسیاری از اسرائیلی‌ها فکر می‌کنند. او اضافه کرد: "اگرچه در ظاهر به نظر می‌رسد که آن‌ها [چین] با دشمنان ما [اسرائیل] متحد هستند، من فکر نمی‌کنم که در عمل این موضوع در میدان نبرد تأثیری داشته باشد."

چین در واقع فراتر از حمایت سیاسی در مجامع بین‌المللی و برخی کمک‌های اندک، کمک مادی چندانی به فلسطینی‌ها یا حماس نکرده است. تمایل چین به حفظ روابط پایدار با اسرائیل، همراه با وابستگی پکن به چتر امنیتی آمریکا برای حفاظت از منافع چین در خاورمیانه، آن‌ها را از ارائه چنین حمایتی باز می‌دارد.

می‌توان گفت پکن دریافته است که دخالت در امور داخلی منطقه می‌تواند چین را در اختلافاتی که به شدت از منافع اصلی آن‌ها دور است، گرفتار کند.

در حالی که امروز به سختی می‌توان یک اسرائیلی پیدا کرد که چین را دوست بنامد، اهمیت استراتژیک تداوم تعامل با دومین اقتصاد بزرگ جهان برای سیاست‌گذاران این رژیم غیرقابل انکار است. تلاویو نمی‌تواند نفوذ اقتصادی و دیپلماتیک رو به رشد چین در خاورمیانه را نادیده بگیرد.

همچنین در حالی که ممکن است نگرانی‌های اسرائیل در مورد مشارکت استراتژیک جامع چین با ایران بی‌پایه و اساس نباشد، رابطه پکن با تهران می‌تواند برای اسرائیلی‌ها مفید باشد.

چین در مذاکرات منجر به توافق هسته‌ای ایران نقش اساسی ایفا کرد و نقش آن به عنوان یک عامل توازن می‌تواند به توسعه ثبات در منطقه‌ کمک کند.

با تغییر واقعیت‌های ژئوپلیتیکی به نظر می‌رسد که اسرائیل و چین درصدد هستند مرز تعاملات خود را مورد بازنگری قرار دهند. این رابطه در حال تحول احتمالاً به شکل‌های پیچیده‌تر از تقابل و همکاری منجر خواهد شد. با این حال، منافع رو به رشد اسرائیل در منطقه هند و اقیانوس آرام و گسترش حضور چین در خاورمیانه، دو طرف را وادار به تعامل می‌کند.